Issue/stakeholderkaart
In een gestuurde samenwerking (directieve samenwerkingsvorm) wil één partij graag iets bereiken, maar dat heeft effect op andere partijen die er voordelen of nadelen van ondervinden. De partij die iets wil bereiken noemen we de regisseur en de andere partijen noemen we de stakeholders. Maar hoe krijg je deze stakeholders in beeld? En hoe zorg je dat je de meeste aandacht besteed aan de stakeholders met het grootste belang en niet aan degenen die het hardst roepen? De issue/stakeholder kaart helpt om dit inzichtelijk te maken en het gesprek hierover te voeren.
Hoe werkt de issue/stakeholder kaart
Je start als regisseur met het invullen van het blok rechtsboven. Wat is de opgave, welke oplossingsrichting(en) zij al in beeld en wat zijn de kaders die echt vaststaan en niet ter discussie staan. Vervolgens vink je aan in welke fase het project zich bevindt en wat het doel van de participatie, het betrekken van de stakeholders, is. Je kunt er meerdere aanvinken.
Issues op een rij
Daarna zet je onder 1 de belangrijkste issues op een rij. Een issue is een onderwerp waarover verschil van inzicht of mening bestaat. Dat kan zijn het tracé van een warmtenet of snelweg, de geluidsoverlast tijdens een verbouwperiode, de voorwaarden van een subsidie, het aantal op te vangen vluchtelingen, etc. Deze issues ontstaan meestal op het moment dat er een concrete oplossingsrichting in beeld is. Vervolgens zet je onder 2 een aantal stakeholders die belang hebben bij deze issues. Dat kunnen externe stakeholders zijn, zoals een koepelorganisatie, actiegroep of andere partij, maar ook interne stakeholders, zoals bepaalde teams of interne programma’s. En kijk ook of je stakeholders kunt bedenken dien minder voor de hand liggen, zoals bijvoorbeeld een lunchtent tijdens een verbouwperiode die de bouwers van eten kan voorzien. Kijk bij deze partijen ook door wie ze vertegenwoordigd worden.
Standpunt en belang
Bij 3 geef je aan wat per stakeholder het standpunt en het belang is bij dat issue, wat je vertaald naar een cijfer voor hoe groot het belang van die partij is en hoeveel invloed die partij heeft. Je vult een 1 in voor een klein belang en een 1 bij weinig invloed en een 3 bij een groot belang en een 3 bij veel invloed. Wanneer je dit voor de belangrijkste issues en stakeholders hebt gedaan kun je onder 4 de cijfers bij elkaar optellen. Wanneer een stakeholder meer dan 20 punten heeft kun je deze toevoegen aan het vak van adviserende stakeholders. Bij 15 tot 20 punten is het een stakeholder om te consulteren en bij tot 10 tot 15 punten hoef je de stakeholder alleen te informeren. Zo krijg je per stakeholder zicht op de strategie om hen te betrekken. Ook kun je de punten per issue bij elkaar optellen, zodat je zicht krijg op de top 5 van issues.
Opgave en oplossingsrichting faciliteren
Tot slot kun je nog kijken wie deze opgave en oplossingsrichting zou willen faciliteren. Dat zijn partijen die niet zelf actief investeren, maar het initiatief wel een warm hart toedragen. Een gemeente kan bijvoorbeeld de plannen van een energiebedrijf om een warmtenet aan te leggen faciliteren. Je kunt deze issue/stakeholder kaart als regisseur zelf invullen, maar belangrijk om de issues, het belang, het standpunt en de invloed te checken bij de stakeholders en daarmee de kaart aan te scherpen.
Samengevat helpt de issue/stakeholder kaart bij:
- Het formuleren van het doel en de kaders van participatie
- Het in beeld krijgen van de belangrijkste issues
- Het in beeld krijgen van de betrokken stakeholders
- Het bepalen van de strategie per stakeholder
Wanneer er stakeholders zijn die willen en kunnen bijdragen aan de opgave en gekozen oplossing is het ook te verkennen of zij als partner zouden kunnen instappen in de samenwerking. Het invullen van een halen/brengen kaart kan helpen bij deze afweging.