Ongeveer 2500 jaar geleden liep Socrates over de markt van Athene om burgers en bestuurders kritisch te benaderen met de vraag: hoe leven we goed samen? Eeuwen later wordt zijn manier van gespreksvoering nog steeds ingezet. In deze ‘thinkshop’ wordt een Socratisch gesprek gevoerd over een samenwerkingsvraagstuk. Dit is een bezinnend, collectief gesprek over belangentegenstellingen die het samen leven en samen werken onder druk zetten. Het gaat over fundamentele vragen. Vragen als: Kun je samenwerken vanuit eigenbelang? Wanneer wordt samenwerken zinloos? Je leert over meervoudig kijken, het belang van het uitstellen van jouw oordeel en het voeren van gesprekken daar waar de belangen, bijvoorbeeld tussen binnen en buiten, sterk uiteenlopen. Centraal staat een casus uit de praktijk. Samen zoeken we naar de essentie van wat dit verhaal ons leert over samenwerken.
Filosoof en organisatieadviseur. Hij heeft ruime ervaring met samenwerkingsvraagstukken en heeft zich verdiept in de kunst van het voeren van goede en spannende gesprekken in de publieke ruimte. Hij volgde een opleiding tot Socratisch gespreksbegeleider en werkt graag op plekken waar mens en systeem samenkomen.
In deze sessie dagen we je uit om de eigen kaders even los te laten en de opgaven die jij of jouw organisatie signaleert écht centraal te stellen. Hoe sla je de brug tussen enerzijds de maatschappelijke vraagstukken die zich in de leefwereld afspelen en anderzijds een passende aanpak in de systeemwereld van jouw organisatie of samenwerkingsverband? We bespreken hoe ieder opgavegericht (samen)werken aan opgaven in de praktijk vormgeeft. Welke successen en ingewikkeldheden ben je hierin tegengekomen? Wat vraagt dit van jou of jouw organisatie?
Adviseur en social designer. Het is haar missie om binnen overheden en samenwerkingsverbanden meer ruimte te maken voor reflecteren en experimenteren. Bij het werken aan maatschappelijke opgaven combineert Oukje haar kennis over programmamanagement en opgavegericht werken met design thinking. Oukje heeft een ontwerpachtergrond die de basis vormt voor haar werkwijze. Ze analyseert een opgave grondig en gaat vervolgens op zoek naar de belangrijkste kenmerken van het probleem. Deze analyse zet ze om in een creatieve toekomstgerichte aanpak die balanceert tussen vernieuwing en de gegeven kaders.
Overtuigd dat hedendaagse complexe vraagstukken vragen om een wendbare aanpak en goede samenwerking tussen (overheids)organisaties, inwoners en ondernemers. Anne haalt haar energie uit het bundelen van mensen en partijen rondom een (ontwikkel)vraagstuk om samen tot mooie resultaten te komen. Anne heeft ervaring rond opgavegericht en planmatig (samen)werken opgedaan binnen overheids- en onderwijsorganisaties. Dit doet ze altijd met oog voor het grotere ontwikkelingsvraagstuk van mens en organisatie. Hierbij is leren van en met elkaar in de samenwerking rondom de opgave wat haar betreft essentieel.
De woorden die wij gebruiken doen ertoe, zeker als het speelveld complex is. Dan kiezen we onze woorden zorgvuldig. Maar kunnen ze ook echt door iedereen gehoord worden? Soms zijn woorden in de ene wereld ontstaan en worden ze niet herkend over de grens naar een andere wereld. Taal van vernieuwing en beweging bijvoorbeeld, die geen weerklank vindt binnen je eigen organisatie. Hoe vertel je aan collega’s, leidinggevenden of bestuurders wat samenwerking buiten oplevert?
Taal kan verwarren, polariseren, in- en uitsluiten, maar kan ook inspireren en verbinden.
Marijke Spanjersberg gaat in haar lezing in op taal voor grenswerkers. Ze noemt het Tussentaal en ze gebruikt dit niet-bestaande woord om taal op het spoor te komen die de wereld niet in stukjes hakt, maar verbindt. Vooral in de wereld van de werkende mens treffen we veel woorden aan die het individu op zichzelf terugwerpt. Zo geldt leiderschap als een individuele kwaliteit, niet als een uitdrukking van wederkerigheid en relationele verantwoordelijkheid. En zo richt het woord ‘kartrekker’ de aandacht op degene die trekt, niet op wie er in de kar zitten, laat staan op wat er tussen hen heen en weer gaat.
Wie taal heeft voor wat zich tussen mensen voltrekt, gaat nieuwe mogelijkheden zien om te handelen ten bate van het collectief. Met Tussentaal bespreekt Marijke het belang van taal om als grenswerker de verbinding met je eigen organisatie te leggen en houden en geeft ze grenswerkers een rol die verder gaat dan die van vertaler.
Zelfstandig organisatieadviseur, gespecialiseerd in samenwerkingsvraagstukken. Ze helpt bij vastgelopen samenwerking en geeft les over systeeminterventies. Ze is ook een maker. Zo maakte ze met Cruxcreaties een systeemspel en met haar echtgenoot een analysetool voor relatienetwerken. Ze schrijft met enige regelmaat over haar werk. Haar laatste boek Tussentaal verscheen in 2022 bij Uitgeverij IJzer.
Filosoof Friedrich Nietzsche, zei het al eens: alle echte grootse ideeën komen pas tijdens het wandelen naar boven drijven. Deze wandeling door het grootste bamboebos van de Benelux kun je alleen volgen of samen met een wandelpartner doen. Je struint langs meertjes, hoort kikkers en trekt een spoor door het zand. Onderweg nodigen we je uit om letterlijk en figuurlijk stil te staan bij verschillende momenten in je leven, waarin samenwerking een belangrijke rol speelde. Momenten waarop je met trots en blijdschap terugkijkt, waar je soms ’s nachts nog van wakker schrikt of momenten waar je veel van hebt geleerd. De wandeling start bij de lachspiegels voor de Bühne en het bos hangt vol vraagkaartjes die je de weg wijzen of doen afdwalen in het geheugen. En vergeet niet dat de reis vaak zelf de bestemming is!
Iedereen kent het wel: het bord in de supermarkt met de blauwe kaartjes waar je je oude spullen en nieuwe diensten kunt aanbieden en waar je mensen kunt vragen om hulp in je huishouden of met je leven. Op de festiverentie hebben we onze eigen variant. Een Matchmakingsbord waar je kunt aangeven wat je idee of vraag is en wat je denkt te kunnen betekenen voor anderen, zowel op de festiverentie als daarna. Heb je hulp nodig bij een pittig participatievraagstuk? Loop je rond met een super goed idee en zoek je mensen om het uit te voeren? Ben jij een begenadigd trainer met ruimte in de agenda? Of zie jij andere mogelijkheden? Schrijf het op een kaartje, hang het op het bord en wie weet vertrek je met nieuwe inzichten en contacten.
Bouke Nederhof is onze matchmaker. Hij verbindt ter plekke allerlei mensen en wensen, zodat een nieuwe samenwerking kan ontstaan. Dat doet hij ook in zijn werkzame leven als programmamanager bij TwynstraGudde. Hij vertrekt altijd vanuit de opgave. Hij ondersteunt door advies, training en coaching op verschillende lagen in de organisatie: bestuur, directie, management, project- en programmamanagement en hun teams. En dat doet hij op een nuchtere, humorvolle en pragmatische manier.
Reeds een klassieker op nationale televisie sinds 1988, is Zomergasten een televisieformat op de grens van komkommertijd en de vooravond van een nieuw seizoen. En juist in dat vacuüm lukt het Zomergasten te verdiepen en te verbeelden. Nou, wij dachten: laten we dit format vertalen naar de Festiverentie. Kom langs voor een unieke aftrap van onze eigen ‘Tussengasten’. In Tussengasten gaan wij in gesprek met grenswerkers en proberen wij ons in hun perspectief op grenswerk te verplaatsen. Een diepte-interview in intieme setting, zittend op een kussentje kun je luisteren naar gesprekken over de wezensvragen die grenswerken met zich meebrengt. Want hoe is het om altijd op de grens van organisaties, teams of disciplines te zijn? Ben je dan echt anders dan je collega’s? Wat maakt het werken op grenzen iets om aan of af te raden? Tegen welke dilemma’s loop je aan? Heeft het met je persoonlijkheid te maken of grenswerken bij je past of kan grenswerken ook jouw persoonlijkheid veranderen? Aan de hand van iets dat de Tussengast inspireert - een muziekfragment, kunstobject, een beeld of een tekst - verkennen we op welke grens onze tussengast zich begeeft, hoe dat zo gekomen is en hoe het voelt om een grenswerker te zijn.
Liesbeth Beneder is adviseur bij TwynstraGudde. Interviewen vindt zij één de leukste dingen die er is. Zij organiseert onder meer Bezie(l) je vak sessies waarin ze professionals interviewt over hun vak en de lastige dilemma’s waar zij mee te maken krijgen in hun werk. Met als doel om ruimte te maken om deze soms gevoelige thema’s bespreekbaar te maken met collega professionals.
Ook Marieke Blekemolen is als adviseur werkzaam bij TwynstraGudde. Als evaluator en onderzoeker van samenwerkingsverbanden is zij nieuwsgierig naar de verhalen en emoties die schuilgaan achter de schijnbare rationele wereld van samenwerkingsovereenkomsten en beleidsnota’s. Ze interviewt regelmatig professionals en bestuurders om hen te laten reflecteren op hun dagelijkse praktijk.
Bewegen, balanceren, dansen. Een workshop Tai Chi: Hoe blijf je in balans onder spanning? Hoe beweeg je mee zonder weg te deinzen? Hoe schuurt iets zonder te wrijven? Dat is de kracht van Tai Chi. Een bewegingskunst die gaat over verbinding in beweging, over zelfbeheersing en respect voor de ander en over strijd zonder agressie. Briljante vaardigheden voor een grenswerker, die voortdurend spanningsvelden ervaart. Deze kunst, ook wel bekend als “schaduwboksen”, hoort natuurlijk thuis op een evenement met de langste schemering van het jaar. Maar het is vooral heel fijn wakker worden. Gegeven door Michel van Unen, belooft dit een rustgevende en bewegelijke start van de tweede dag te worden.
Michel is in het dagelijks leven zelf ook grenswerker: overdag stedenbouwkundige voor de Gemeente Apeldoorn en in de overige uren Tai Chi en Qigong-docent. Tai Chi heeft Michel zelf op veel vlakken geholpen beter te functioneren en hij wil deze inzichten nu overbrengen op jullie. In Michels eigen woorden: “Heerlijk ontspannen de dag beginnen met wat oefeningen en aandacht voor jezelf”. Klinkt toch heerlijk?
Er wordt veel gesproken over de kloof tussen overheden en burgers. Denk aan krantenkoppen als ‘Hoe overheid en burger elkaar kwijtraakten’(NRC), ‘De eeuwige kloof tussen burger en politiek’ (Trouw) of ‘De kloof tussen overheid en burger wordt bijna continu gepeild’ (Volkskrant). En misschien heb je zelf ook wel een ervaring waarin dit pijnlijk duidelijk werd. Als professional of als burger. Een kloof voelt als een onoverbrugbaar, gapend gat. Maar ‘een kloof’ is maar één manier om het te hebben over een grens. Met Polyphonic onderzoeken Jip Geven en Iris van Genuchten de dynamiek van macht en zij verkennen hoe design dingen in beweging kan brengen.
Ze maken daarbij gebruik van fysieke bouwstenen. Dit helpt om verbanden inzichtelijk te maken, te herschikken en zo deze ‘kloof’ te ervaren en taal te geven. Wat als je even in de schoenen van de burger, de patiënt of de huurder gaat staan? Hoe zou jij je bewegen in deze context? Onderzoek samen met Jip en Iris wat er kan gebeuren als je op een andere manier kijkt naar de relatie tussen een institutie en de burger. Kunnen we gezamenlijk nieuwe woorden of beelden vinden? Kan de kloof een ander soort grensovergang worden? En wat betekent dit voor jouw organisatie? Polyphonic kun je vinden op de Beach. Daar kun je alleen of samen met anderen een casus inbrengen.
Jip Geven is een relaties onderzoekende – nieuwsgierig bevragende – in concept verbeeldende ontwerper, afgestudeerd aan Design Academy Eindhoven. Haar werk laat mensen op een andere manier kijken of met andere zintuigen ervaren. Door samen te werken met adviseurs van TwynstraGudde binnen de adviesgroep Overheid en Organisatie wil ze kracht van ontwerpers en adviseurs bundelen voor een kleinere kloof.
Iris is afgestudeerd als antropoloog en heeft altijd het snijvlak tussen antropologie en ontwerp opgezocht. In haar werk als adviseur bij TwynstraGudde combineert ze overheidsvraagstukken met een ontwerpende manier van denken. Het startpunt daarbij zijn maatschappelijke waarden. Iris verwondert zich over de vraag hoe de belevingswereld van mensen, geraakt door zulke waarden, zich verhoudt tot hoe organisaties georganiseerd zijn. Ze doceert onder andere de masterclass Design Thinking bij Nyenrode Business University.
Oukje van Merle is adviseur, social designer en spoken word artiest. Op de Festiverentie zal zij rondlopen als deelnemer en toehoorder. Ze is op zoek naar dat wat zich in de marge van jullie interacties afspeelt. Vaak concluderen we een workshop of sessie met de belangrijkste lessen, kansen en uitdagingen. Oukje gaat juist op zoek naar de onbedoelde slagzinnen, emoties en metaforen die duiding en lading geven aan onze werkelijkheden. Met het woord onder haar arm zal ze terugblikken op de Festiverentie.
Oukje van Merle is adviseur, social designer en spoken word artiest. Kijk voor meer werk van Oukje op www.binnenstebuitenruimte.nl.
Hier liggen allerlei werkplaten, scans, tools en modellen voor je klaar om aan de slag te gaan met jouw samenwerking. Of het nou gaat om het formuleren van de opgave, het in kaart brengen van issues en belangen, het opsporen van faal- en succesfactoren of het omgaan met spanningsvelden; er is vast een stukje gereedschap te vinden.
