Er wordt veel gesproken over de kloof tussen overheden en burgers. Denk aan krantenkoppen als ‘Hoe overheid en burger elkaar kwijtraakten’(NRC), ‘De eeuwige kloof tussen burger en politiek’ (Trouw) of ‘De kloof tussen overheid en burger wordt bijna continu gepeild’ (Volkskrant). En misschien heb je zelf ook wel een ervaring waarin dit pijnlijk duidelijk werd. Als professional of als burger. Een kloof voelt als een onoverbrugbaar, gapend gat. Maar ‘een kloof’ is maar één manier om het te hebben over een grens. Met Polyphonic onderzoeken Jip Geven en Iris van Genuchten de dynamiek van macht en zij verkennen hoe design dingen in beweging kan brengen.

Ze maken daarbij gebruik van fysieke bouwstenen. Dit helpt om verbanden inzichtelijk te maken, te herschikken en zo deze ‘kloof’ te ervaren en taal te geven. Wat als je even in de schoenen van de burger, de patiënt of de huurder gaat staan? Hoe zou jij je bewegen in deze context? Onderzoek samen met Jip en Iris wat er kan gebeuren als je op een andere manier kijkt naar de relatie tussen een institutie en de burger. Kunnen we gezamenlijk nieuwe woorden of beelden vinden? Kan de kloof een ander soort grensovergang worden? En wat betekent dit voor jouw organisatie? Polyphonic kun je vinden op de Beach. Daar kun je alleen of samen met anderen een casus inbrengen.

Hier liggen allerlei werkplaten, scans, tools en modellen voor je klaar om aan de slag te gaan met jouw samenwerking. Of het nou gaat om het formuleren van de opgave, het in kaart brengen van issues en belangen, het opsporen van faal- en succesfactoren of het omgaan met spanningsvelden; er is vast een stukje gereedschap te vinden.

Oukje van Merle is adviseur, social designer en spoken word artiest. Op de Festiverentie zal zij rondlopen als deelnemer en toehoorder. Ze is op zoek naar dat wat zich in de marge van jullie interacties afspeelt. Vaak concluderen we een workshop of sessie met de belangrijkste lessen, kansen en uitdagingen. Oukje gaat juist op zoek naar de onbedoelde slagzinnen, emoties en metaforen die duiding en lading geven aan onze werkelijkheden. Met het woord onder haar arm zal ze terugblikken op de Festiverentie.

Abdelkader Benali vertelt in een lezing zijn perspectief op meerstemmigheid. Want mensen dragen meer dan één verhaal in zich. Volgens Abdelkader lijkt het in deze wereld wel alsof wie snel tot een oordeel komt, wie zwart-wit denkt, wie hard toeslaat het meest succesvol is. En wie twijfelt, wie tijd nodig heeft om na te denken, wie niet wil toegeven aan de keuzedwang, zwak is.

Als romanschrijver draait Abdelkader dit om. Hij gaat in op het leren kennen van elkaars perspectief, op de waarde van en/en-keuzes en op het leren omgaan met de spanningen die de verschillen in perspectief met zich meebrengen. Hij neemt ons mee in hoe je in een verhaal de spanning tussen personages kunt opbouwen en afbouwen en wat dat ons kan leren over samenwerken.

De veelbekroonde film Nomadland (2020) gaat over mensen die leven aan de rand van een samenleving in transitie. Mensen die hun vertrouwde huis en haard hebben (moeten) verlaten om als moderne nomaden door het leven te gaan. Wat lijkt op een in-en-in triest verhaal over gebrek aan binding en thuis is tegelijkertijd een ode aan de vele levenskunstenaars die er desondanks het beste van maken en elkaar opzoeken op en over de grens van het bekende. Die overal thuis kunnen zijn en die bekenden altijd weer een keer terugzien.

In deze sessie gaan we aan de hand van inzichten over verschillende vormen van samenwerking in gesprek met Rowinda Appelman, landelijk programmamanager van de City Deal Kennis Maken. Deze City Deal is een initiatief waarin door heel Nederland steden samen met kennisinstellingen werken aan maatschappelijke uitdagingen. Onder leiding van Pim Nijssen gaat ze in gesprek over de ins en outs van City Deals, wat ‘haar’ City Deal zo succesvol maakt en hoe je dergelijke grootschalige netwerken opbouwt, onderhoudt en toekomstbestendig maakt.

In deze workshop gaan we in op de kracht van het overbruggen van afstanden door oud zeer los te laten en nieuwe mogelijkheden voor een betere toekomst open te verwelkomen. Als eerste onderdeel van de workshop presenteert Bart Wilffert de resultaten van een recent Participatief Actie Onderzoek (PAO) over Arbeidsmigranten met de doelstelling “Saamhorigheid”. Dit was onderdeel van het programma ‘Grip op Loslaten’ van het A&O-fonds. Na deze praktijkcasus verkent Bart samen met Marjoeska Vrees wat grip op loslaten voor hen en voor jou persoonlijk betekent. Hierbij nemen ze je mee in de toegepaste doeltreffende nieuwe methodiek van de ‘PAO-pijl & boog’. De methodiek is onder andere succesvol ingezet bij het klaarstomen van ambtenaren voor een gemeentefusie. Ervaar dat ook voor jou grip op loslaten je nieuwe houvast kan worden.

Filosoof Friedrich Nietzsche, zei het al eens: alle echte grootse ideeën komen pas tijdens het wandelen naar boven drijven. Deze wandeling door het grootste bamboebos van de Benelux kun je alleen volgen of samen met een wandelpartner doen. Je struint langs meertjes, hoort kikkers en trekt een spoor door het zand. Onderweg nodigen we je uit om letterlijk en figuurlijk stil te staan bij verschillende momenten in je leven, waarin samenwerking een belangrijke rol speelde. Momenten waarop je met trots en blijdschap terugkijkt, waar je soms ’s nachts nog van wakker schrikt of momenten waar je veel van hebt geleerd. De wandeling start bij de lachspiegels voor de Bühne en het bos hangt vol vraagkaartjes die je de weg wijzen of doen afdwalen in het geheugen. En vergeet niet dat de reis vaak zelf de bestemming is!

Over Socrates, de eerste bekende Westerse filosoof, werd gesteld dat hij vanuit een 'a-topos' ('niet bestaande plek') sprak: hij was letterlijk niet te plaatsen, omdat hij zich niet vereenzelvigde met één perspectief of standpunt. In die zin zijn jullie als grenswerkers ook 'a-topos'. Jullie bewegen je tussen verschillende verbanden, organisaties en teams en zijn nergens vast te pinnen. Dit is jullie kracht en ook een valkuil. Tijdens deze interactieve sessie neemt filosoof Lammert Kamphuis je mee langs enkele verrassende inzichten uit de filosofie die je kunnen helpen bij het bewegen op grensvlakken. Zo daagt hij je uit de ideeën van Jürgen Habermas over instrumentalisering toe te passen op jouw praktijk. Hij introduceert een model om op een constructieve manier spanningsvolle onderwerpen ter sprake te brengen. Hij neemt je mee in het idee over 'transitiewoede' van de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum over het ten positieve inzetten van je irritaties. Hij nodigt je uit te puzzelen met je deugden in de geest van Aristoteles. En hij benadrukt het belang van de mens als homo ludens ('spelend wezen') en wat dit betekent voor jou als professional. Laat je verrassen door deze toegankelijke manier van filosoferen en ga verrijkt met concrete tips en oefeningen uit de filosofie weer aan het werk in jouw tussenruimte!

Iedereen kent het wel: het bord in de supermarkt met de blauwe kaartjes waar je je oude spullen en nieuwe diensten kunt aanbieden en waar je mensen kunt vragen om hulp in je huishouden of met je leven. Op de festiverentie hebben we onze eigen variant. Een Matchmakingsbord waar je kunt aangeven wat je idee of vraag is en wat je denkt te kunnen betekenen voor anderen, zowel op de festiverentie als daarna. Heb je hulp nodig bij een pittig participatievraagstuk? Loop je rond met een super goed idee en zoek je mensen om het uit te voeren? Ben jij een begenadigd trainer met ruimte in de agenda? Of zie jij andere mogelijkheden? Schrijf het op een kaartje, hang het op het bord en wie weet vertrek je met nieuwe inzichten en contacten.

Bijna iedereen die een initiatief wil nemen voor nieuw beleid, nieuwe regelgeving, een nieuw project of een nieuw programma kan er niet meer om heen: participatie. Participatie houdt, kort gezegd, deelnemen aan een initiatief van een ander in. Er zijn echter vaak veel partijen en personen betrokken, hun belangen zijn regelmatig tegengesteld en een initiatief hangt meestal samen met andere initiatieven. Waar begin je dan met participatie en wanneer doe je het goed? Om hierbij houvast te bieden zijn veel principes, standaarden en handreikingen verschenen. Wat is de rode draad in al deze beleidsnota’s en handreikingen, wat wordt het meeste benoemd en is dit te vertalen naar vuistregels? In deze sessie nemen onderzoekers Merlijn van Hulst en Ingmar van Meerkerk je mee in zestien vuistregels die zij gebaseerd hebben op zowel praktische documenten als wetenschappelijke studies. We gaan in gesprek over welke vuistregel het meest actueel is in jouw praktijk, welke vaak over het hoofd wordt gezien, wat het lastig maakt om ze toe te passen en wat je daarop gevonden hebt.

“We all stand on the shoulders of giants” is een bekende uitspraak als het gaat over het waarderen van prestaties. Maar klopt dat wel? Door zo naar prestaties te kijken lijkt het nog steeds vooral een eigen verdienste. Wat als we elke prestatie zien als een collectieve prestatie? Wat betekent dat voor hoe wij prestaties waarderen en evalueren? Topprestaties leveren doet iedereen op zijn eigen manier, maar niemand kan dat alleen. Al lijken we dat in onze huidige prestatiemaatschappij nog wel eens te vergeten. In deze workshop gaat Maarten Janssen, samen met Kim Putters auteur van het boek Topvorm, hier graag verder op in. We delen lessen uit het boek – een onderzoek onder topsporters en zorgbestuurders naar wat er voor topprestaties nodig is – en doordenken samen de consequenties van een deze andere blik op presteren. Wat betekent deze collectieve blik op presteren voor hoe we omgaan met talentontwikkeling en samenwerking? Maar ook, wat is er voor nodig om een goede collectieve presteerder te zijn? Hoe kom je samen in topvorm? Aan de hand van deze en andere vragen maken we zichtbaar wat bij topprestaties vaak onzichtbaar blijft en leren we anders naar topprestaties te kijken, ook die van onszelf.

Samenwerken kun je leren van experts, in de praktijk, tijdens een training of op onze Festiverentie, natuurlijk! Maar na een dergelijk leermoment keer jij misschien met een zak vol nieuwe inzichten, ideeën en energie terug in je eigen organisatie. En dan blijkt dat je collega’s, managers of het beleid nog stappen achterliggen. Voel jij de verantwoordelijkheid of heb jij een rol om jouw collega’s mee te nemen in de nieuwe manieren van samenwerken? Kom dan langs bij deze sessie voor ‘interne trainers’. Hier bespreken we met elkaar manieren die jou kunnen helpen om de eigen organisatie mee te krijgen en vooral ook hoe je een rol als interne trainer kunt vervullen. Hoe verhoud je je tot collega’s? Welke werkvormen kies je? Hoe motiveer je? Welke dilemma’s ervaar je? Het wordt immers steeds vaker verwacht van grenswerkers, zoals participatieprofessionals, gebiedsmanagers of procesbegeleiders, dat zij niet alleen zelf de verbinding leggen, maar vooral ook collega’s helpen om dat zelf te leren doen.

De sessie wordt geleid door twee koplopers op het gebied van intern trainen van de provincie Gelderland. Kom langs voor een sessie over hoe je als ‘interne trainer’ je eigen collega’s kunt helpen in het opzoeken van grenzen, het omgaan met spanningen en het werken tussen binnen en buiten. De provincie Gelderland wil een lerende organisatie zijn. Ze heeft daarom een poule van interne trainers en procesbegeleiders. Samen met Martine de Jong van TwynstraGudde hebben Marie-Jose Ruiken en Irma Huis in ’t Veld de training ‘Tweebenig spelen’ specifiek voor Gelderland ontwikkeld en geven deze zeer frequent aan hun collega’s en samenwerkingspartners.

Reeds een klassieker op nationale televisie sinds 1988, is Zomergasten een televisieformat op de grens van komkommertijd en de vooravond van een nieuw seizoen. En juist in dat vacuüm lukt het Zomergasten te verdiepen en te verbeelden. Nou, wij dachten: laten we dit format vertalen naar de Festiverentie. Kom langs voor een unieke aftrap van onze eigen ‘Tussengasten’. In Tussengasten gaan wij in gesprek met grenswerkers en proberen wij ons in hun perspectief op grenswerk te verplaatsen. Een diepte-interview in intieme setting, zittend op een kussentje kun je luisteren naar gesprekken over de wezensvragen die grenswerken met zich meebrengt. Want hoe is het om altijd op de grens van organisaties, teams of disciplines te zijn? Ben je dan echt anders dan je collega’s? Wat maakt het werken op grenzen iets om aan of af te raden? Tegen welke dilemma’s loop je aan? Heeft het met je persoonlijkheid te maken of grenswerken bij je past of kan grenswerken ook jouw persoonlijkheid veranderen? Aan de hand van iets dat de Tussengast inspireert - een muziekfragment, kunstobject, een beeld of een tekst - verkennen we op welke grens onze tussengast zich begeeft, hoe dat zo gekomen is en hoe het voelt om een grenswerker te zijn.

De eerste tussengast is Jaap de Heer. Als directeur van het Bangladesh Delta Plan 2100 is hij expert geworden in cross-culturele samenwerkingsvaardigheden. Waar je in Nederland als directeur gewoon mee kunt brainstormen en ideeën kunt opperen, richten Bangladeshi zich sterk op wat de leider zegt, wat als waar en vaak als opdracht wordt beschouwd. En dat zijn niet de enige culturele verschillen die Jaap ervaart, want hij geeft leiding aan een internationaal consortium van vele organisaties. Hij wisselt in zijn aanpak tussen afstand houden (op de grote lijnen) en betrokkenheid (op de persoon) met als feedback: “you are the first one who talks with us instead of about us”. Jaap beweegt als socioloog tussen ingenieurs. Ook bewoog hij zich als bijzonder hoogleraar strategie en verandering aan de VU jarenlang tussen de wereld van de wetenschap en de consultancy.

De tweede tussengast is Jornt van Zuylen. Hij heeft letterlijk een dubbelfunctie aan twee kanten van de grens. Hij werkt aan innovatie en burgerparticipatie bij zowel het ministerie van BZK als bij de gemeente Den Haag. “Ik ben een druk mannetje met veel ambities om de lokale democratie te vernieuwen. Ik heb veel kennis over lokale en landelijke innovatieve projecten. Ik hou ervan om met andere enthousiaste mensen door te denken over nieuwe vormen, nieuwe projecten. Ik werk hard, denk snel en wil graag vooruit. Ben soms wat ongeduldig en loop weleens te ver vooruit. Ben een denker en een doener, maar vooral iemand die gemeenten wil inspireren om te laten zien dat het ook anders kan”.

Na een middag verdieping en inspiratie kun je in de avond lekker los. In het ritme of uit het ritme. Dat maakt niet uit. Dans werkt verbindend en ontladend. Dus stil je danshonger en ervaar een dansconnectie met je danspartner(s). Laat zien welke moves je in huis hebt and dance your (mid)life away!

Wil jij begrijpen waarom samenwerken zo lastig is? Wil jij de basis achter samenwerken over grenzen leren kennen? Dan is deze mini-masterclasses iets voor jou. Aan de hand van recente onderzoeken neemt onderzoeker en adviseur Martine de Jong je mee in een model om naar jouw samenwerkingspraktijk te kijken. We starten bij de opgave en schetsen het samenwerkingslandschap. Dit geeft je inzicht in jouw speelveld en tussenpositie. We gaan in op drie niveaus van samenwerken op de grens tussen binnen en buiten. En doen een korte test om te kijken op welk niveau jij het meest actief bent. Want daar waar je verschillen ervaart, kun je ook het verschil maken. Daarom kijken we tot slot naar de rol van grenswerkers en hoe zij met kleine interventies de verschillende niveaus kunnen verbinden. En wat zij nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen.

Ga je mee naar een plek die de moeite waard is? Een plek waar het zowel stroomt als rustig en kalm is. Een plek tussen zoeken en vinden, tussen denken en voelen, tussen binnen en buiten. Wij gaan spelen met grenzen. Grenzen tussen mensen. Grenzen aan jezelf. Kun je bij jezelf blijven als de ander dichterbij komt of juist verdwijnt? Kun je jezelf uitnodigen, toestaan te ervaren wat er gebeurt bij jou, in je lijf, in contact met een ander? Als grenswerker sta je immers altijd tussen allerlei verschillende mensen in. Hoe doe je dat? En wat doet dat met jou? Wat gebeurt er dan ín jou? Met wat ogenschijnlijk eenvoudige, maar fijne oefeningen nemen Niels en Hanna je mee op een ontdekkingstocht van hoofd, hart en buik. Onbegrensd en juist binnen veilige grenzen. Terug of juist vooruit naar de essentie, joúw essentie van waaruit je verbindt met jezelf en met anderen.

Bewegen, balanceren, dansen. Een workshop Tai Chi: Hoe blijf je in balans onder spanning? Hoe beweeg je mee zonder weg te deinzen? Hoe schuurt iets zonder te wrijven? Dat is de kracht van Tai Chi. Een bewegingskunst die gaat over verbinding in beweging, over zelfbeheersing en respect voor de ander en over strijd zonder agressie. Briljante vaardigheden voor een grenswerker, die voortdurend spanningsvelden ervaart. Deze kunst, ook wel bekend als “schaduwboksen”, hoort natuurlijk thuis op een evenement met de langste schemering van het jaar. Maar het is vooral heel fijn wakker worden. Gegeven door Michel van Unen, belooft dit een rustgevende en bewegelijke start van de tweede dag te worden.

Samenwerken is spannend, want samenwerken legt verschillen bloot. Verschillen tussen mensen en tussen organisaties. Die verschillen maken samenwerken waardevol en leuk, maar soms ook ongelooflijk ingewikkeld. Want hoe kan het toch dat een samenwerking ondanks de gedeelde ambitie niet lekker loopt? Of: Waarom wordt er bij belangrijke besluiten toch steeds weer geëscaleerd? En, hoe komt het toch dat ik het gevoel krijg dat X niet écht instapt?

Soms zijn oorzaken voor deze problemen eenvoudig te vinden en vlot te verhelpen. Maar problemen kunnen ook hardnekkig zijn en patronen repeterend. In die gevallen kan een systemisch bril helpen. Tijdens deze workshop onderzoeken we een concrete samenwerking vanuit systemisch perspectief. We gaan aan de slag met een opstelling om te onderzoeken waarom het probleem een probleem is en waar symptomen een oplossing voor zijn. We dalen af naar de onderstroom om de bovenstroom te begrijpen.

Hoe kijk jij naar jezelf? Weet je hoe anderen jou zien? En hoe wil je zelf eigenlijk door een ander gezien worden? Kijk door mijn camera naar jezelf. Als een soort zelfonderzoek. Want samenwerken is mensenwerk. Met jouw persoonlijke stijl teken jij de omgeving, terwijl omgekeerd de omgeving ook jou tekent. Je bent een betere samenwerkingspartner als je weet wie je bent. Daar kan deze portretsessie bij helpen! Kom naar de Bar en trek mij aan mijn jasje of ik doe dat bij jou. Ik maak dan een portretfoto van jou als grenswerker. We bespreken hoe jij bent in een samenwerking: hoe verbind jij, wanneer laat jij jezelf echt zien, wat vind je (niet) mooi aan jezelf, heb je een open of gesloten houding, ben je direct of indirect, ligt je aandacht bij jezelf of bij de ander? Hierop pas ik jouw foto aan en krijgen we een persoonlijk beeld van jou als grenswerker. Na de festiverentie krijg je jouw portretfoto toegestuurd, zodat je hiermee je profiel kunt laden en deze kunt delen met anderen.