Misschien heb je wel eens gehoord van de Japanse zelfverdedigingskunst Aikido. Of misschien alleen als je van martial arts films houdt. Maakt allemaal niet uit. Aikido betekent (bijna letterlijk) de 'weg van de harmonie'. Gebaseerd op het principe dat je de energie van je partner gebruikt om een mogelijk conflict op een vreedzame manier op te lossen. Het unieke aan Aikido is dat er geen competitie is. Je kunt dus niet winnen en laten zien dat je beter bent dan een tegenstander. Maar welke rol heeft je trainingsmaatje dan wel? Om te groeien als Aikidoka (en mens) moet je investeren in de samenwerking om groei mogelijk te maken. Dat vraagt iets van je trainingsmaatje, maar net zo goed van jezelf! Zowel fysiek als mentaal. Aikido wordt daarom in veel trainingen gebruikt als metafoor voor samenwerking. Het gebruik van spierkracht proberen we tot een minimum te beperken om vooral gebruik te maken van een kracht die uitgaat van ontspanning en verbinding: Ki (of Chi in het Chinees). Dat klinkt heel mystiek - en dat is het misschien ook wel een beetje - maar dat kun je ook oefenen en ervaren. Wat is het verschil tussen beide vormen van kracht en het effect op jezelf en de ander? Deze workshop laat je op een speelse manier kennismaken met een aantal basisprincipes van Aikido, waaronder het idee van Ki, en de relatie met samenwerken en contact maken.

Verschillende studies tonen aan dat grenswerkers en mensen met een verbindende rol meer stress en rolspanning ervaren dan collega’s in andere rollen. Er is nu nog te weinig bekend over hoe verschillende typen grenswerkers dit ervaren en hoe zij hierin door hun organisatie gesteund of beperkt kunnen worden. Samen met TwynstraGudde en de Erasmus Universiteit Rotterdam zijn we daarom een dagboekonderzoek gestart naar hoe grenswerkers hun rol in wisselwerking met hun eigen organisatie ervaren.

In deze sessie gaan we met elkaar in op wat wetenschap en praktijk zegt over rolstress- en spanning rondom grenswerk. We bespreken de eerste resultaten uit het dagboekonderzoek en gaan met elkaar het verdiepende gesprek aan over condities die rolspanning kunnen vergroten of juist kunnen helpen om beter om te gaan met rolspanning. Zodat rolspanning grenswerkers niet belemmert maar versterkt in het leggen van verbinding en bereiken van vernieuwing.

Hoe beoefenen topambtenaren hun ‘vak’? Voor zijn proefschrift bestudeerde Erik-Jan van Dorp hen van dichtbij. Op basis van unieke langdurige observaties van topambtenaren, interviews kreeg hij op een unieke manier een kijk in de keuken bij Nederlandse topambtenaren. Hoe zij ministers adviseren, leidinggeven en jongleren met allerlei belangen. Op basis hiervan brengt hij de dagelijkse praktijk van het vak van topambtenaren tot leven.

Met Erik-Jan gaan we onder andere in gesprek over het verschil tussen wat topambtenaren zeggen en wat ze doen. Zo blijkt uit zijn onderzoek dat topambtenaren al heel lang zeggen dat zij willen samenwerken met burgers, mede-overheden en andere belanghebbenden in de samenleving. Maar uit zijn onderzoek blijkt keer op keer dat de urgentie daarvan het aflegt tegen het belang dat zij hechten aan de eigen organisatie en aan de advisering van de minister. Verwacht een verdiepend gesprek over de relatie tussen ambtenarij, politiek en de samenleving en een uniek inkijkje in de normaal gesloten en hiërarchische wereld van topambtenaren.

Leer over de Webber en beleef of er een Webber in jou schuilgaat.

Kom naar de interactieve workshop over de Webbers en de Webbercommunity in de energietransitie van de gebouwde omgeving. We vertellen je over hoe we de Webbers op het spoor zijn gekomen, hoe de Webber community is ontstaan en over welke belangrijke transitiecompetenties Webbers beschikken. We kijken hierbij ook naar de natuur en hoe daar Webbers (in de vorm van een wolf) hele ecosystemen in transitie kunnen brengen. Daarna vertellen we praktijkverhalen en word je als deelnemer aan het werk gezet om naar de Webber in jezelf op zoek te gaan door verhalen op te schrijven en te delen.

Wetenschapper Alma werkt bij het vooraanstaande Pergamonmuseum in Berlijn. Om in
aanmerking te komen voor extra onderzoeksbudget, wordt ze overgehaald om deel te nemen
aan een bijzondere studie: ze moet drie weken lang samenwonen met een levensechte robot.
Deze robot is volledig op haar persoonlijke behoeftes en karakter is afgestemd. En zo ontmoet
Alma Tom, het mechanische equivalent van haar perfecte levenspartner, die tot het absolute
uiterste zal gaan om haar gelukkig te maken. Verwacht een film over de grens natuur en cultuur,
mens en technologie. Verre toekomstmuziek of dichterbij dan je denkt?

Laten we eerlijk zijn: de wereld is verre van perfect. Maar hoe brengen we daar verandering in? Volgens Sinan Çankaya is alledaags verzet het antwoord. Dit kan zich op verschillende manieren uiten, in de samenleving, binnen organisaties, maar ook in ontmoetingen met vrienden en familie. En daarbij is het soms nodig om ongezellig te zijn. Maar hoe pakken we dat aan? Hoe keren we vanzelfsprekendheden binnenstebuiten en hoe verstoren we de normale gang van zaken zodat er daadwerkelijk iets verandert? In een gesprek met Sinan Çankaya gaan we deze vragen onderzoeken.

Ook zullen we het hebben over onze 'heilige huisjes': de normen en waarden die we soms tegen het licht willen houden, maar soms ook krampachtig vasthouden. Identiteit is daar onlosmakelijk mee verbonden. Hoe ontwikkelt identiteit zich en welke rol speelt dit in ons dagelijks leven en in de heilige huisjes die we met elkaar creëren?

Bereid je voor op een diepgaand gesprek met Sinan over identiteit en onze heilige huisjes, waarin we samen onderzoeken hoe we ons kunnen verzetten tegen vastgeroeste ideeën, patronen en systemen. Dit belooft een interessante sessie te worden vol goede gesprekken!

Na een lange dag vol inhoud en reflectie is het nu tijd voor wat voetjes van de vloer. Laat je meevoeren op de beukende beats van DJ Thomas Benit en wordt onder leiding van hem één met het ritme van de nacht.

Deze interactieve talk gaat over het omgaan met spanningen. Want samenwerken met mensen, teams of organisaties die anders zijn dan jij brengt altijd spanningen met zich mee. En al helemaal tussen de dynamiek buiten en de systematiek binnen. Mag je kritische partijen negeren tijdens een participatiebijeenkomst? Mag je het oneens zijn met een collega in een extern overleg? Mag je een nieuw samenwerkingsproces starten zonder interne opdracht? Zomaar wat samenwerkingsrelaties die op gespannen voet staan. Deze spanningen komen niet voort uit een wens om elkaar dwars te zitten. Ze komen voort uit de verschillende manieren van kijken, denken en werken. Dat is onoverkomelijk, maar ook wenselijk. Anders kunnen waarden als standaardisering en maatwerk, sturen en loslaten of uniek zijn en gelijk zijn niet beide bestaan. We hebben alleen nog weinig repertoire om de spanning op te bouwen en af te bouwen en vooral om deze te benutten voor creativiteit. Tijdens deze talk gaan we in op drie stappen om spanningen productief te maken: herkenbaar maken, bespreekbaar maken en hanteerbaar maken. Bij elke stap krijg je handvatten om ze meteen in de praktijk toe te passen. Want hoe eerder je het ongemak opzoekt, hoe gemakkelijker het vervolg wordt.

Muziek is improvisatie, een dans tussen volgen en leiden, luisteren en sturen. Pim Brackenhoff verbindt via Stemcompany de kunst van muziek maken met de spanningen op de werkvloer. Verwacht een workshop waarin je je stem leert gebruiken om samen te werken, want jouw medespeler ziet, hoort en voelt niet wat er in jouw omgaat. Continu ervaren jullie interpretaties van elkaars gedragsvormen. In deze workshop zoek je verbinding tussen dat wat je voelt en wat je uitdraagt. En omgekeerd, wordt gevraagd goed te luisteren naar de stem van een ander. ‘Voel je op je gemak met je stem, vertrouw in wat je te vertellen hebt en beleef plezier aan de muziek die je maakt’.

Tim Hofman staat bekend als iemand die het gesprek over het opzoeken van grenzen niet schuwt. Sterker nog Tim voegt graag de daad bij het woord. Hij is niet bang om machtige partijen het vuur aan de schenen te leggen. Als grenswerkers verliezen wij regelmatig onze energie en soms ook ons geduld om de interne systemen mee te krijgen in verandering en vernieuwing. Op de Festiverentie gaan we in gesprek met Tim over zijn werk en wat we daar als grenswerkers van kunnen leren. Kan radicale verandering verbinden met de systeemwereld? Hoe zorg je dat een kritische houding de luiken opent in plaats van tot weerstand leidt? Hoe ziet Tim de relatie tussen grenswerken en activisme? Waar haalt Tim de motivatie vandaan om telkens weer misstanden en weeffouten bloot te leggen? Welke karaktereigenschappen en condities helpen hem om het vol te houden? Welke tips heeft hij om niet moe en onverschillig te worden, maar positief en hoopvol te blijven? We zoeken daarbij samen met Tim en jullie naar verdieping en scherpte opdat we allemaal naar huis gaan met inspiratie om kritisch naar onze eigen systemen te kijken en deze te bevragen.

Je kunt er veel over praten, maar opgavegericht werken is iets dat je vooral moet doen. Het opgavespel is een vorm waarmee je binnen een organisatie – maar ook zeker met een gemixte groep van actoren een opgave kunt verkennen. Het helpt je om met elkaar te balanceren tussen de inhoud (wat is de opgave) en de aanpak (hoe gaan we dit organiseren?). Bij opgavegericht werken gaan wij het liefst uit het hoofd en op pad naar daar waar de opgave tastbaar wordt. Tijdens de workshop pakken we een maatschappelijk vraagstuk beet en gebruiken we verschillende werkvormen om meer te weten te komen over het vraagstuk en maken we een eerste aanzet voor een stappenplan. Neem naar deze workshop dus vooral een opgave-casus mee waar je wellicht op dit moment zelf een bijdrage aan levert (als team, organisatie of samenwerkingsverband) of waarin je nog verkennend bent. Dit mag echt van alles zijn; van een complex vraagstuk op het gebied van jeugdhulp tot biodiversiteit in een bepaald gebied. We geven je graag handvatten mee om opgavegericht werken ook na de Festiverentie in je eigen werk toe te kunnen passen

Gelijkwaardig samenwerken met doelgroepen zoals jongeren, ouderen, bewoners of cliënten is voor veel professionals een oprecht gekoesterde wens. Maar welke machtsdynamiek beïnvloedt deze samenwerking? Hoe her- en erkennen we die? We maken veel beleid voor deze doelgroepen, maar we kunnen elkaar nog te vaak niet goed vinden en verstaan. We lopen een speciaal voor de Festiverentie gemaakte privilege walk. De privilege walk is een oefening die bijdraagt aan de bewustwording en het gesprek rond kansen(on)gelijkheid, machtsstructuren en uitsluiting in de maatschappij. Welke privileges hebben welke groepen? Als grenswerker sta je in contact met veel verschillende doelgroepen, waardoor je ook met machtsverschillen te maken hebt. Samen maken we dit inzichtelijk: we bewegen door de ruimte en reflecteren op structurele oorzaken van de privileges en de gevolgen voor het leven en het werk.

Steeds vaker worden ingewikkelde opgaven in de vorm van een programma aangepakt. Denk bijvoorbeeld aan programma’s voor de energietransitie, voor de ontwikkeling van een centrumgebied of voor een interne organisatieverandering. Dat soort programma’s kunnen niet zonder samenwerking tussen de tijdelijke programmaorganisatie en de staande organisatie(s) waarmee en waarvoor het programma plaatsvindt. Toch trillen die nogal eens los van elkaar en komt het programma op zichzelf te staan. Onhandig en onnodig. Want zo worden de aanpak en de uitkomsten van het programma maar beperkt gevoed door en verankerd in de lijn. Hoe maak je nu die verbinding tussen beide? Wanneer draag je het wel en niet over aan de lijn? En wanneer doe je dat goed? Dat vraagt onder meer een verandering van perspectief. Daarover gaat het in deze sessie.

Vraag jij je wel eens af welke rol jij zelf kunt spelen binnen maatschappelijke opgaven en transities? Wil je meer weten over transitietheorie en hoe je dit kunt toepassen in de praktijk? In deze workshop verkennen we samen al pratend en tekenend welke verschillende rollen er nodig zijn om systemen te veranderen.

Bij transities gaat het niet om bestaande dingen beter te doen, maar om radicaal andere manieren van denken, doen en organiseren te ontwikkelen. Daarom vraagt het werken aan deze complexe vraagstukken om grensverleggend samenwerken. Waar lopen mensen tegenaan als ze werken aan transities en wat leert dat ons over het huidige systeem? Wat zijn de krachten en valkuilen van verschillende rollen, en welke nieuwe rollen zijn er nog meer nodig? Dit laden we vanuit de transitietheorie, het visueel denken en onze eigen ervaringen. Want door inzicht te krijgen in transitiedynamiek en te reflecteren op wat er nodig is in verschillende fases van een transitie kunnen we samenwerkingen versterken.

Ongeveer 2500 jaar geleden liep Socrates over de markt van Athene om burgers en bestuurders kritisch te benaderen met de vraag: hoe leven we goed samen? Eeuwen later wordt zijn manier van gespreksvoering nog steeds ingezet. In deze ‘thinkshop’ wordt een Socratisch gesprek gevoerd over een samenwerkingsvraagstuk. Dit is een bezinnend, collectief gesprek over belangentegenstellingen die het samen leven en samen werken onder druk zetten. Het gaat over fundamentele vragen. Vragen als: Kun je samenwerken vanuit eigenbelang? Wanneer wordt samenwerken zinloos? Je leert over meervoudig kijken, het belang van het uitstellen van jouw oordeel en het voeren van gesprekken daar waar de belangen, bijvoorbeeld tussen binnen en buiten, sterk uiteenlopen. Centraal staat een casus uit de praktijk. Samen zoeken we naar de essentie van wat dit verhaal ons leert over samenwerken.

De woorden die wij gebruiken doen ertoe, zeker als het speelveld complex is. Dan kiezen we onze woorden zorgvuldig. Maar kunnen ze ook echt door iedereen gehoord worden? Soms zijn woorden in de ene wereld ontstaan en worden ze niet herkend over de grens naar een andere wereld. Taal van vernieuwing en beweging bijvoorbeeld, die geen weerklank vindt binnen je eigen organisatie. Hoe vertel je aan collega’s, leidinggevenden of bestuurders wat samenwerking buiten oplevert?

Taal kan verwarren, polariseren, in- en uitsluiten, maar kan ook inspireren en verbinden.

Marijke Spanjersberg gaat in haar lezing in op taal voor grenswerkers. Ze noemt het Tussentaal en ze gebruikt dit niet-bestaande woord om taal op het spoor te komen die de wereld niet in stukjes hakt, maar verbindt. Vooral in de wereld van de werkende mens treffen we veel woorden aan die het individu op zichzelf terugwerpt. Zo geldt leiderschap als een individuele kwaliteit, niet als een uitdrukking van wederkerigheid en relationele verantwoordelijkheid. En zo richt het woord ‘kartrekker’ de aandacht op degene die trekt, niet op wie er in de kar zitten, laat staan op wat er tussen hen heen en weer gaat.

Wie taal heeft voor wat zich tussen mensen voltrekt, gaat nieuwe mogelijkheden zien om te handelen ten bate van het collectief. Met Tussentaal bespreekt Marijke het belang van taal om als grenswerker de verbinding met je eigen organisatie te leggen en houden en geeft ze grenswerkers een rol die verder gaat dan die van vertaler.

We brengen gedurende onze levens de meeste tijd door op twee ‘plekken’: in bed en op het werk. Geen wonder dus dat veel grote vragen des levens in dromen langskomen, of aan werk gerelateerd zijn. Lig je wakker van vragen als: Ben ik op de goede weg? Kan ik promotie verwachten? Hoe moet ik met mijn baas omgaan? En ook: Waarom reageerde die collega vinnig? Of waarom krijg ik iets niet voor elkaar en gaan de deuren dicht? Soms kunnen spanningen in de onderstroom oplopen, ineens aan de oppervlakte uiteenspatten en zal het de grootste uitdaging zijn om te begrijpen waar oorzaak en gevolg beginnen. Wat is waar. En nog belangrijker: wat is daar waarachtig aan te doen.

Natuurlijk loop ook jij rond met soortgelijke vragen. Maar tja, waar ga je heen? De Buitenbeen-caravan op de Festiverentie zou the place to be kunnen zijn. Hier ligt de waarheid zowel in het midden als voor het oprapen: we leggen een reeks tarotkaarten, die hun magische werk over jouw werk mogen doen. Hoe dit eeuwenoude mystieke systeem werkt, zal altijd in kosmische nevelen gehuld blijven. Maar dat in de 78 kaarten een antwoord op je vragen zit, is zeker.

Filosoof Friedrich Nietzsche, zei het al eens: alle echte grootse ideeën komen pas tijdens het wandelen naar boven drijven. Deze wandeling door het grootste bamboebos van de Benelux kun je alleen volgen of samen met een wandelpartner doen. Je struint langs meertjes, hoort kikkers en trekt een spoor door het zand. Onderweg nodigen we je uit om letterlijk en figuurlijk stil te staan bij verschillende momenten in je leven, waarin samenwerking een belangrijke rol speelde. Momenten waarop je met trots en blijdschap terugkijkt, waar je soms ’s nachts nog van wakker schrikt of momenten waar je veel van hebt geleerd. De wandeling start bij de lachspiegels voor de Bühne en het bos hangt vol vraagkaartjes die je de weg wijzen of doen afdwalen in het geheugen. En vergeet niet dat de reis vaak zelf de bestemming is!

Iedereen kent het wel: het bord in de supermarkt met de blauwe kaartjes waar je je oude spullen en nieuwe diensten kunt aanbieden en waar je mensen kunt vragen om hulp in je huishouden of met je leven. Op de festiverentie hebben we onze eigen variant. Een Matchmakingsbord waar je kunt aangeven wat je idee of vraag is en wat je denkt te kunnen betekenen voor anderen, zowel op de festiverentie als daarna. Heb je hulp nodig bij een pittig participatievraagstuk? Loop je rond met een super goed idee en zoek je mensen om het uit te voeren? Ben jij een begenadigd trainer met ruimte in de agenda? Of zie jij andere mogelijkheden? Schrijf het op een kaartje, hang het op het bord en wie weet vertrek je met nieuwe inzichten en contacten.

Reeds een klassieker op nationale televisie sinds 1988, is Zomergasten een televisieformat op de grens van komkommertijd en de vooravond van een nieuw seizoen. En juist in dat vacuüm lukt het Zomergasten te verdiepen en te verbeelden. Nou, wij dachten: laten we dit format vertalen naar de Festiverentie. Kom langs voor een unieke aftrap van onze eigen ‘Tussengasten’. In Tussengasten gaan wij in gesprek met grenswerkers en proberen wij ons in hun perspectief op grenswerk te verplaatsen. Een diepte-interview in intieme setting, zittend op een kussentje kun je luisteren naar gesprekken over de wezensvragen die grenswerken met zich meebrengt. Want hoe is het om altijd op de grens van organisaties, teams of disciplines te zijn? Ben je dan echt anders dan je collega’s? Wat maakt het werken op grenzen iets om aan of af te raden? Tegen welke dilemma’s loop je aan? Heeft het met je persoonlijkheid te maken of grenswerken bij je past of kan grenswerken ook jouw persoonlijkheid veranderen? Aan de hand van iets dat de Tussengast inspireert - een muziekfragment, kunstobject, een beeld of een tekst - verkennen we op welke grens onze tussengast zich begeeft, hoe dat zo gekomen is en hoe het voelt om een grenswerker te zijn.

Bewegen, balanceren, dansen. Een workshop Tai Chi: hoe blijf je in balans onder spanning? Hoe beweeg je mee zonder weg te deinzen? Hoe schuurt iets zonder te wrijven? Dat is de kracht van Tai Chi. Een bewegingskunst die gaat over verbinding in beweging, over zelfbeheersing en respect voor de ander en over strijd zonder agressie. Briljante vaardigheden voor een grenswerker, die voortdurend spanningsvelden ervaart. Deze kunst, ook wel bekend als 'schaduwboksen', hoort natuurlijk thuis op een evenement met de langste schemering van het jaar. Maar het is vooral heel fijn wakker worden. Gegeven door Michel van Unen, belooft dit een rustgevende en bewegelijke start van de tweede dag te worden.